Choroba wieńcowa jest główną przyczyną chorobowości i śmiertelności na świecie, odpowiadając za około 7,2 mln zgonów rocznie. Czynniki psychospołeczne, takie jak depresja i niski poziom wsparcia społecznego, są uznanymi czynnikami wpływającymi na gorsze rokowanie u pacjentów z chorobą serca.
Negatywny wpływ depresji na przebieg choroby wieńcowej można wytłumaczyć mechanizmami biologicznymi, takimi jak: procesy immunologiczne, oksydacyjne i zapalne, zwiększona aktywność układu współczulnego i osi przysadka-nadnercza, zmniejszenie liczby krążących komórek progenitorowych oraz wzrost stężenia kortyzolu i katecholamin. Co więcej, z depresją wiąże się prowadzenie niezdrowego stylu życia: nieprzestrzeganie zaleceń lekarskich, palenie tytoniu, zwiększone spożywanie alkoholu i stosowanie nielegalnych substancji, zmniejszona aktywność fizyczna i objadanie się, pogarszając rokowanie pacjentów.
Związek pomiędzy wsparciem społecznym a depresją jest szczególnie istotny, ponieważ wykazano, że niski poziom wsparcia społecznego może prowadzić do rozwoju lub nasilenia depresji, natomiast duże wsparcie społeczne stanowi czynnik chroniący chorych kardiologicznych przed przewidywanymi negatywnymi skutkami depresji.
Celem przeprowadzonego przeglądu literatury było ustalenie wieloczynnikowych zależności pomiędzy depresją, wsparciem społecznym i wynikami zdrowotnymi u pacjentów z chorobą serca oraz ocena jakości metodologicznej badań włączonych do przeglądu. Przeszukano bazy PubMed oraz PsychINFO pod kątem badań opublikowanych w latach 2002-2012 i dotyczących wpływu niskiego wsparcia społecznego oraz depresji na rokowanie u pacjentów z chorobą serca.
Zidentyfikowano pięć badań: trzy kohortowe badania prospektywne, jedno badanie kliniczno-kontrolne oraz jedno kliniczne badanie randomizowane. Wyniki odnalezionych badań sugerują, że niski poziom wsparcia społecznego/brak współmałżonka oraz występowanie depresji stanowią niezależne czynniki gorszego rokowania u chorych kardiologicznych. Jednakże, wszystkie z analizowanych badań mają pewne ograniczenia. W większości z nich nie skupiano się na jakości relacji społecznych czy małżeńskich, a jedynie na fakcie występowania takiego wsparcia. Ponadto, niektóre badania cechują także ograniczenia metodologiczne.
Podsumowując, w latach 2002-2012 opublikowano niewiele badań poświęconych jakościowym aspektom zależności pomiędzy wsparciem społecznym, depresją a chorobami serca, co powinno być obecnie priorytetem badawczym. Depresja oraz brak wsparcia społecznego wydają się być niezależnymi czynnikami prognostycznymi gorszych wyników klinicznych u pacjentów kardiologicznych. Rehabilitacja kardiologiczna i programy prewencyjne powinny zatem uwzględniać nie tylko ocenę leczenia depresji, ale również związki społeczne i rodzinne pacjentów.
Opracowane na podstawie: Internet / Lipiec 2013
Ewa Kowalik
Social support, depression, and heart disease: a ten year literature review , LINK: Front. Psychol. 2013;4:384
