Skąd ta depresja?
Depresją nazywamy stan patologicznego zaburzenia nastroju, który należy leczyć tak, jak inne choroby. Chorobę tę diagnozuje się na podstawie wywiadu z pacjentem, przede wszystkim określając stopień jej nasilenia. Do typowych objawów depresji należy poczucie wszechogarniającego smutku i przygnębienia, utrata energii życiowej, brak umiejętności przeżywania przyjemności, lęk i myśli samobójcze.
Wiele przemawia za tym, że przyczyny depresji są wyjątkowo złożone i wśród jej przyczyn jest wiele czynników, a prowadzący do depresji proces jest wieloletni. Ponadto czynniki prowadzące do choroby występują u różnych osób z różną siłą, powodując rożne typy depresji. Niemniej z pewnością w każdym typie depresji znaczącą rolę odgrywa układ neurohormonalny: podwzgórze – przysadka – nadnercza i zaburzenia jego działania, choć nie jest to jedyny czynnik rozwoju choroby.
W procesie dostarczania energii organizmowi istotną rolę odgrywają dwie drogi hormonalnej aktywacji ośrodkowego układu nerwowego.
- Pierwsza: oś – podwzgórze-przysadka-nadnercza – odpowiada między innymi za wydzielanie hormonów aktywizujących, takich jak noradrenalina, adrenalina i dopamina.
- Druga: oś – podwzgórze-przysadka-tarczyca – odpowiedzialna jest za wydzielanie hormonów ułatwiających wykorzystanie energii.
Obecnie nie sprowadza się przyczyn depresji wyłącznie do roli zaburzeń w wydzielaniu serotoniny i noradrenaliny. Z badań biologicznych mechanizmów zachodzących w naszym mózgu wynika, że depresja u większości chorych (choć nie u wszystkich) wiąże się z przewlekłym stresem. Najważniejszy hormon stresu u człowieka: kortyzol, fizjologicznie pełni też rolę substancji hamującej mechanizmy stresu, ale u osób z depresją ów mechanizm samoograniczania nie działa prawidłowo. Stężenia wielu substancji wydzielanych w stresie, m. in. kortykoliberyny, niektórych prozapalnych cytokin, są znacznie wyższe niż u osób zdrowych. Konsekwencją są zakłócenia pracy wielu ośrodków mózgu, m. in. regulujących nastrój, napęd do życia i emocjonalność.
Zaburzenia nastroju związane są z różnymi modyfikacjami biologicznymi w centralnym układzie nerwowym. Istotą tych zmian jest tzw. zaburzenie plastyczności neuronalnej. Plastyczność neuronalna to zdolność mózgu do odpowiedniej reakcji adaptacyjnej na zmiany środowiska. W licznych badaniach wykazano spadek neuroplastyczności u osób z depresją.
Ostatnio coraz więcej mówi się również o nowej koncepcji powstawania depresji, która związana jest z obserwacją, że w depresji dochodzi do zaburzenia fizjologicznych rytmów okołodobowych. Z prowadzonych badań wynika, że wiele funkcji biologicznych (sen, czuwanie, rytm serca, temperatura ciała) i faz wydzielania hormonów (melatonina, kortyzol, prolaktyna) występuje w określonych rytmach. Różnorodność rytmów biologicznych wiąże się z kolei z istnieniem różnego rodzaju mechanizmów regulacyjnych. W każdym organizmie istnieje wewnętrzny zegar – struktura, która zapewnia wewnętrzną synchronizację czasu oraz umożliwia adaptację do zmian środowiska. Rozregulowanie tego zegara powoduje szereg niekorzystnych zmian w funkcjonowaniu organizmu, w tym również patologiczne obniżenie nastroju, rozdrażnienie, problemy ze snem, czy też z przyjmowaniem pokarmów – brak apetytu lub nadmierne przejadanie się.
Ważne rady
- Pamiętaj, że depresję można skutecznie wyleczyć
- Przyjmuj leki zgodnie z zaleceniami lekarza
- Nigdy sam nie odstawiaj leku/ów, nie modyfikuj dawki
- Informuj swojego lekarza o zmianach w swoim samopoczuciu, działaniach niepożądanych leków
- Jeśli lekarz zalecił psychoterapię – regularnie przychodź na wszystkie spotkania
- Jeśli nie ufasz swojemu lekarzowi lub psychoterapeucie – zmień go, ale nie rezygnuj i nie przerywaj terapii!
- Pamiętaj: depresja to choroba. Jesteś chory. Potrzebujesz leczenia, ale też odpoczynku od wielkich wyzwań i wielkich odpowiedzialności. Teraz czas na spokojny powrót do zdrowia
- Rozmawiaj o chorobie ze swoimi bliskimi. Oni chcą i próbują zrozumieć Twoją sytuację
- Staraj się unikać, bądź zmniejszyć stres
- Nie używaj narkotyków i dopalaczy. Unikaj alkoholu. Te substancje pomagają na chwilę, a potem pogłębiają depresję
- Zadbaj o regularny tryb życia: posiłki o tej samej godzinie, sen o tej samej godzinie
- Jeśli Twoje samopoczucie na to pozwala staraj się regularnie wykonywać jakąś formę wysiłku fizycznego. To może być spacer, gimnastyka, jazda na rowerze itp.
- Dbaj o siebie i o swoją higienę, nawet jeśli czasem to może być trudne. Nie zaniedbuj się!
- Postaraj się sprawiać sobie małe przyjemności (to może być przeczytanie gazety, książki, obejrzenie ulubionego filmu, czy spacer z psem). Jeśli Twoje samopoczucie na to pozwala – spróbuj.