Autorzy z Instytutu Farmakologii Polskiej Akademii Nauk na łamach Pharmacological Reports przedstawili w artykule przeglądowym aktualne dane dotyczące patogenezy depresji. Ich zdaniem ma ona charakter wieloczynnikowy i nie da się wyodrębnić dominującego mechanizmu, choć rozpoznane są obszary mózgu, których dysfunkcja jest najbardziej powiązana z patomechanizmami depresji. Brak jednolitej i pełnej koncepcji powoduje, że farmakoterapia depresji zapewnia jedynie około 40-50% skuteczność.
Wychodząc od klasycznej teorii udziału amin monoaminergicznych, w ostatnich latach, wyróżniono m.in. korzystny wpływ transmisji sygnału poprzez receptory adrenergiczne α1A i sprzyjającą depresji transmisję poprzez receptory α1B. Istotnym elementem poza klasycznymi już receptorami dla serotoniny, wydaje się być nierównowaga w zakresie układów hamujących i aktywujących takich jak receptory dla glutaminianu. W badaniach klinicznych blokada receptora dla glutaminianu mGlu5 korzystnie wpływała na przebieg depresji.
Na rozwój depresji wpływają również inne mediatory, m.in. o charakterze hormonalnym, np. estrogeny i związki estrogenopodobne, oraz substancje hormonalne, będące jednocześnie neuroprzekaźnikami, takie jak prolaktyna i somatostatyna. Zmiany neurofunkcji w depresji odpowiedzialne są również za nadmierną aktywację układu przysadka –nadnercza.
W aktywacji mechanizmów depresyjnych uczestniczą również nieswoiste reakcje zapalne zarówno ogólnoustrojowe jak i na poziomie mikrogleju. Czynniki takie jak interleukina-6 i czynnik martwicy nowotworów sprzyjają i podtrzymują funkcjonowanie zaburzeń afektywnych.
Zjawisko neuroplastyczności mózgu, poprzez redukcję transmisji i połączeń synaptycznych kształtuje trwały rys depresyjny osoby i brak podatności na terapię. Zależy to między innymi od neuronalnych molekuł adhezyjnych odpowiedzialnych za wytworzenia połączeń synaptycznych jak również za aksonogenezę. Co ciekawe, wykazano, że zaburzenia rozwoju płodowego i wczesnodziecięcego mogą kształtować depresyjny fenotyp u osób dorosłych. Udowodniono, że kształtowanie połączeń synaptycznych zależy m.in. od prawidłowych relacji matka – dziecko. Wykazano także, że na funkcjonowanie ośrodkowego układu nerwowego wpływa stopień zanieczyszczenia środowiska, zwiększając m.n. ryzyko rozwoju depresji.
A zatem wielokierunkowa terapia i właściwa profilaktyka mogą wpłynąć na zmniejszenie częstości występowania depresji.
Opracowane na podstawie: Internet / 2013
Marek Kowrach
W. Lasoń i wsp. New trends in the neurobiology and pharmacology of affective disorders, LINK: Pharmacological Reports 2013;65:1441
