Na łamach JAMA w jednym z artykułów opinii przedstawiono charakterystykę naturalnego procesu starzenia zdolności poznawczych. Jest to odmienne zjawisko od tego co powszechnie rozumie się jako ubytek funkcji poznawczych wskutek procesów neurodegeneracyjnych ośrodkowego układu nerwowego występujący w ramach takich schorzeń jak choroba Alzheimera, czy też wieloogniskowe naczyniopochodne uszkodzenie mózgu.
W naturalnym procesie starzenia część funkcji poznawczych jak pamięć i czas reakcji ulegają upośledzeniu. Inne funkcje z kolei są utrzymane lub też ugruntowane z punktu widzenia jednostki jak np. wiedza i „mądrość życiowa”.
W badaniach neurofizjologicznych na modelach zwierzęcych ilość neuronów z wiekiem nie ulega zmniejszeniu, natomiast funkcja połączeń synaptycznych zwłaszcza w okolicach przedczołowych redukuje się. Co oznacza, więc pojęcie zdrowia funkcji poznawczych dla osób w podeszłym wieku i jaki to ma wpływ na sprawność funkcjonalną i relacje społeczne tych osób? Dotyczy to m.in. takich problemów jak decyzje ekonomiczne osób w wieku podeszłym, zdolności kierowania pojazdem itp..
Oszacowano, że wskutek pośrednich lub bezpośrednich oszustw finansowych osoby starsze rocznie tracą 2,9 miliarda dolarów. Niezbędne jest podjęcie działań, które będą promowały i sprzyjały zachowaniu zdrowia w zakresie funkcji poznawczych osób starszych wiekiem.
Z jednej strony są to elementy związane z ogólnym dbaniem o zdrowie: utrzymanie aktywności fizycznej, zmniejszenie nasilenia czynników ryzyka chorób układu sercowo-naczyniowego (nadciśnienie tętnicze, cukrzyca, hiperlipidemia). Należy podjąć również bardziej ukierunkowane działania, które obejmują utrzymanie aktywności socjalnej i intelektualnej. Ważnym elementem profilaktycznym jest uzyskanie odpowiedniej ilości i jakości snu.
Starzenie się funkcji poznawczych powinno znaleźć szerszy oddźwięk w systemie ochrony zdrowia, organizacji życia społecznego, tak aby dla osób w wieku podeszłym stworzyć optymalne warunki podtrzymujące sprawność funkcjonalną i poznawczą.
Opracowane na podstawie: JAMA / 2 czerwca 2015
Marek Kowrach
D.G. Blazer, K. Yaffe i J. Karlawish . Cognitive aging. A report from the Institute of Medicine , LINK: JAMA. 2015;313:2121
