Urojenia
Spychają w przepaść nas.
pełzam po dnie odbijam się od ścian.
Brnij kochanie, niełatwy nadszedł czas.
… Wnikaj aż w krwioobieg,
W ciała katatonię
Wnikaj aż stracisz oddech
W jutra anhedonię
Kasia Kowalska, Anhedonia (fragment)
Anhedonia (z języka greckiego: an „bez” oraz hedeone – „przyjemność”) – niezdolność do odczuwania przyjemności, utrata zainteresowań, brak motywacji – to jeden z kluczowych objawów depresji. To stan, w którym życie nie ma kolorów, smaku, nie towarzyszą mu chwile radości. Anhedonia zaburza funkcjonowanie społeczne, jest jedną z głównych przyczyn ograniczenia aktywności życiowej człowieka, który jej doświadcza.
Termin anhedonia został wprowadzony przez francuskiego psychologa i filozofa Theodule-Armand Ribota w 1896 roku, który wskazał na anhedonię jako symptom w wielu zaburzeniach psychicznych, jak i cechę osobowości.
Według klasyfikacji DSM-IV-TR (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders) – kryteriów diagnostycznych zaburzeń psychicznych Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego, anhedonia to osłabienie zainteresowania lub przyjemności w reakcji na bodziec, który w przeszłości był postrzegany jako przyjemny lub jako nagroda.
W grudniowym numerze czasopisma „Psychiatra” pan dr Tomasz Szafrański zwrócił uwagę na trudności w zrozumieniu tego objawu depresji: „Anhedonia jest bowiem jednym z objawów, który tak naprawdę trudno nam sobie wyobrazić. Cóż z tego, że opis jest klarowny? Proste pytania o nasze małe, codzienne przyjemności, nie oddają całego horroru, w którym człowiek dostaje się pod szklany klosz i wprawdzie wegetuje tam dalej, ale jak hodowla, w świecie, gdzie dotyk już nie dotyka, słońce nie głaszcze po skórze, jajeczko nie ma smaku, a jeśli nawet ma, to nie ma się na nie ochoty. W świecie, w którym znajomi są obojętni, a «Brazylijski serial już nie cieszy jak kiedyś i nawet seks jest banalny».
(…) Nie wszyscy chorzy na depresję mają anhedonię – nieco ponad 1/3, ale jej obecność oznacza zwykle większe całościowe nasilenie objawów zespołu depresyjnego, gorsze funkcjonowanie społeczne i gorsze rokowanie co do poprawy. Niestety anhedonia jest także objawem, który często ustępuje dopiero na końcu, wiele tygodni po ustąpieniu innych objawów depresji.”
OBJAWY ANHEDONII:
Anhedonia, zwłaszcza w stanach mniej nasilonej depresji, może być bardziej odczuwalnym objawem, ale paradoksalnie jest on bardzo często trudny do zauważenia i zdiagnozowania.
Najbardziej powszechną w ocenie anhedonii jest skala SHAPS (Snaith-Hamilton Pleasure Scale).
Skala Snaitha-Hamiltona do oceny anhedonii.
Klasyczne narzędzie przeznaczone do oceny deklarowanego odczuwania przyjemności przez pacjenta w ciągu ostatnich kilku dni. Badany ma określić jak bardzo zgadza się ze stwierdzeniem, że jedna z 14 wymienionych czynności lub sytuacji sprawiłyby mu przyjemność:
- Oglądanie ulubionego programu w telewizji lub słuchanie ulubionej audycji radiowej
- Przebywanie z rodziną lub przyjaciółmi
- Hobby i rozrywki
- Spożywanie ulubionej potrawy
- Ciepła kąpiel lub orzeźwiający prysznic
- Przyjemny zapach kwiatów, lasu, morza lub świeżo pieczonego chleba
- Widok uśmiechniętych twarzy innych ludzi
- Zmiana wyglądu na bardziej korzystny
- Czytanie książki lub czasopisma
- Filiżanka herbaty lub kawy lub inny ulubiony napój
- Drobiazgi jak słoneczny dzień, telefon od przyjaciela
- Piękny widok lub krajobraz
- Pomaganie innym
- Otrzymanie pochwały
Anhedonia jest jednym z czynników prognostycznych samobójstwa. Według amerykańskich badań, przeprowadzonych przez Narodowy Instytut Zdrowia, (Collaborative Program on the Psychobiology of Depression-Clinical Studies), anhedonia oraz stany niepokoju i lęku stanowiły główne czynniki ryzyka prób samobójczych w ciągu roku od zdiagnozowania choroby, tzw. „wczesnych samobójstw”. Anhedonię stwierdzono zwłaszcza u pacjentów którzy popełnili samobójstwo w ciągu roku od „przyjęcia na leczenie/do szpitala”.
Sześć zwiastunów/zapowiedzi samobójstwa (stwierdzone wśród pacjentów, u których zdiagnozowano stany depresyjne w ciągu ostatniego roku):
- ataki paniki
- ostry niepokój
- zmniejszona koncentracja
- długotrwała bezsenność
- umiarkowane nadużywanie alkoholu
- zaawansowany stan braku odczuwania zainteresowania lub przyjemności (anhedonia)
Źródła:
- www.psychika.eu
- www.capefearpsych.org, Suicide Assessment SAD PERSONS
- Kryteria diagnostyczne według DSM-IV-TR. Redakcja wydania polskiego Jacek Wciórka. Wyd. Elsevier 2008
- A. Prymus, M. Krzystanek, K. Bednarska-Półtorak, I. Krupka-Matuszczyk, Agomelatyna – nowe perspektywy terapii zaburzeń afektywnych oraz zaburzeń snu, w: Problemy Medycyny Rodzinnej, marzec 2009, vol. XI, nr 1.
- T. Szafrański, Anhedonia, depresja i agomelatyna, Psychiatra, Grudzień 2013, Nr 3, S 36-37.
- B. Łoza, T. Parnowski, Nowa depresja. Nowe leczenie, Wydawnictwo Medical Education, Warszawa2012.
- M. Di Giannantonio, G. Martinotti, Anhedonia and major depression: the role of agomelatine, European Neuropsychopharmacology (2012) 22, S505-S510
- WM Patterson, Dohn HH, Bird J, Patterson GA. Evaluation of suicidal patients: the SAD PERSONS scale. Psychosomatics. 1983;
- J. Fawcett, W. A. Scheftner, L. Fogg, D. C. Clark, Ph.D., M. A. Young, D. Hedeker and R. Gibbons, The American Journal of Psychiatry, Time Related Predictors of Suicide in Major Affective Disorder, September 1990
- J. Fawcett, Journal of Clinical Psychiatry, Predictors of Eady Suicide: Identification and Appropriate Intervention, October 1988
