Na łamach JAMA w krótkim artykule omówiono zjawisko współistnienia cukrzycy i zaburzeń psychicznych. Relacja między nimi ma charakter dwustronny. Z jednej strony cukrzyca, jako silny czynnik stresogenny, sprzyja rozwojowi zaburzeń psychicznych, z drugiej część zaburzeń psychicznych już wcześniej występujących (np. depresja) będzie zwiększać ryzyko wystąpienia zaburzeń metabolizmu glukozy.
Wystąpienie schorzeń psychicznych u chorych na cukrzycę kojarzy się z pogorszeniem wyrównania metabolicznego i w efekcie zwiększeniem ryzyka ujawnienia się powikłań kojarzących się z hiperglikemią: nefropatii, neuropatii i stopy cukrzycowej. Omawiane schorzenia kojarzą się zarówno z cukrzycą typu 1 jak i typu 2.
Jednym z częstszych schorzeń skojarzonych z cukrzycą jest depresja. Szacuje się, że chorzy na cukrzycę typu 1 i typu 2 chorują w ciągu życia na depresję dwukrotnie częściej niż osoby bez cukrzycy. Zaczęto również wyodrębniać jednostkę stresu związanego z cukrzycą. Zależne jest to m.in. od wymuszonych przez chorobę stałych modyfikacji zachowania związanych z kontrolą glikemii, zasadami diety, a także koniecznością podejmowania decyzji o podawanych dawkach insuliny. Decyzje te wiążą się m.in. z zapobieganiem hipoglikemii.
W grupie chorych na cukrzycę zwiększa się odsetek zaburzeń lękowych: zespołu lęku uogólnionego, zespołu lęku panicznego, czy stresu urazowego. Moment, w którym pojawiają się zaburzenia lękowe, to czas, w którym po raz pierwszy rozpoznano cukrzycę lub czas, w którym po raz pierwszy zdiagnozowano powikłania. Pojawiają się wówczas takie problemy, jak różnicowaniem między napadem lęku a objawami hipoglikemii. Lęk przed hipoglikemią jest jedną z przyczyn, dla której pacjent preferuje wyższe poziomy glikemii.
Szczególnym rodzajem zaburzeń towarzyszących cukrzycy typu 1 są zaburzenia odżywiania. Dotyczyć mogą one 31-40% kobiet z cukrzycą w wieku 15-30 lat i obejmować zaburzenia bulimiczne, ograniczanie w spożywaniu kalorii, przy jednoczesnej nadmiernej redukcji dawek podawanej insuliny.
W świetle tych danych niezbędne jest wczesne diagnozowanie i leczenie schorzeń psychicznych u chorych z cukrzycą. Można posłużyć się w tym zakresie uproszczonymi kwestionariuszami diagnostycznymi, a w leczeniu niezbędna jest zintegrowana opieka somatyczna i psychiczna.
Opracowane na podstawie: JAMA / 20 sierpnia 2014
Marek Kowrach
L. Ducat, L.H. Philipson i B.J. Anderson. The mental health comorbidities of diabetes, LINK: JAMA 2014 online
