Anhedonia – uwięziona radość, czyli słów kilka o braku zdolności do odczuwania przyjemności…
Anhedonia, czyli …
„Nic mnie nie cieszy…”
Anhedonia to jeden z kluczowych objawów depresji.
Słowo anhedonia pochodzi z języka greckiego: an „bez” oraz hedeone – „przyjemność”.
Jest to, chorobowego pochodzenia, niezdolność do przeżywania radości i satysfakcji wtedy, gdy taka reakcja byłaby naturalna i wcześniej, przed okresem depresji, występowała.
Anhedonia to brak radości, szczęścia, to brak odczuwania smaków życia, barw świata.
Termin anhedonia został wprowadzony przez francuskiego psychologa i filozofa Theodule-Armand Ribota w 1896 roku, który wskazał na anhedonię jako symptom w wielu zaburzeniach psychicznych, jak i cechę osobowości.
Według klasyfikacji DSM-IV-TR, (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders) – kryteriów diagnostycznych zaburzeń psychicznych Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego, anhedonia to osłabienie zainteresowania lub przyjemności w reakcji na bodziec, który w przeszłości był postrzegany jako przyjemny lub jako nagroda.
Jak rozpoznać anhedonię?
Anhedonia, zwłaszcza w stanach mniej nasilonej depresji, może być bardziej odczuwalnym objawem, ale paradoksalnie jest on bardzo często trudny do zauważenia i diagnozowania.
Anhedonia obejmuje wymiary kliniczne zawierające:
• zainteresowania: dziś i w przeszłości
• Interakcje socjalne
• Doświadczenia zmysłowe
• Doświadczenia przyjemności związane z jedzeniem i piciem
Mimo istotnego znaczenia, jakie ten objaw odgrywa w diagnostyce depresji, anhedonia może być trudna do zauważenia. Proces diagnostyczny wymaga bardzo wnikliwej obserwacji pacjenta i współpracy z nim.
Psychiatrzy do tej pory traktowali anhedonię jako wynik choroby, a jej obecność w obrazie klinicznym jako jeden z jej najważniejszych elementów. Jak jednak wykazują najnowsze badania, anhedonia składać może się z dwóch elementów, z których jeden może być predyktorem depresji (czynnikiem prognozującym) na długo przed tym, zanim człowiek przestanie być zdolnym do odczuwania przyjemności, co oznacza, że zanim dojdzie do tego, że zostanie utracona zdolność do odczuwania przyjemności, występuje wcześniejsza faza – zaniechanie poszukiwania sytuacji, które są źródłem tych przyjemnych doznań.
Obok obniżenia napędu, jest ona u osób z depresją jedną z głównych przyczyn ograniczenia aktywności i spadku zainteresowań.
Leczenie anhedonii:
Obecnie nie ma jednoznacznie specyficznego kierunku w farmakologicznym leczeniu anhedonii w depresji. Ocena wpływu leków przeciwdepresyjnych na objawy anhedonii w depresji często była pomijana lub też niedoceniana. Natomiast zdecydowanie jest to objaw , który najsilniej łączy stres cywilizacyjny z klinicznym obrazem współczesnej depresji. Agomelatyna- jedyny, innowacyjny lek przeciwdepresyjny wprowadzony w ostatnich latach w Unii Europejskiej (2009 r.), o całkowicie nowym podejściu terapeutycznym, jest środkiem, którego działanie najbardziej odpowiada szczególnym potrzebom współczesnych pacjentów z zaburzeniami depresyjnymi. Unikalny mechanizm działania leku może wiązać się z jej specyficznym działaniem na objawy depresji , m.in. przywrócenie prawidłowych rytmów dobowych może mieć związek z regulacją zakresu hedonii – czyli zdolności odczuwania przyjemności/ radości. Było to punktem wyjścia do pierwszych badań z agomelatyną oceniających specyficznie jej wpływ na anhedonię . W jednym z tych badań porównawczych z innym powszechnie stosowanym lekiem przeciw depresyjnym wykazano ,że przy porównywalnym efekcie przeciw depresyjnym i przeciw lękowym agomelatyna istotnie poprawiła specyficzne objawy anhedonii w odróżnieniu od wenlafaksyny. Być może takie różnice pomiędzy lekami stanowią dobrą przesłankę do przyszłego różnicowania pacjentów na subgrupy terapeutyczne i w takim ujęciu agomelatyna ma profil leku najbardziej pożądany przez współczesnego chorego : umożliwia spadek anhedonii i wzrost aktywności społeczno –zawodowej praktycznie przy braku istotnych objawów ubocznych.
Źródła:
1. www.psychika.eu
2. Kryteria diagnostyczne według DSM-IV-TR. Redakcja wydania polskiego Jacek Wciórka. Wyd. Elsevier 2008
3. Agnieszka Prymus, Marek Krzystanek, Krystyna Bednarska-Półtorak, Irena Krupka-Matuszczyk, Agomelatyna – nowe perspektywy terapii zaburzeń afektywnych oraz zaburzeń snu, w: Problemy Medycyny Rodzinnej, marzec 2009, vol XI, nr 1.
4. B. Łoza, T. Parnowski, Nowa depresja. Nowe leczenie, Wydawnictwo Medical Education, Warszawa2012.
5. M. Di Giannantonio, G. Martinotti, Anhedonia and major depression: the role of agomelatine, European Neuropsychopharmacology (2012) 22, S505-S510
