Samobójstwo to jedno z najbardziej poruszających doświadczeń społecznych – dramatyczna decyzja osoby pogrążonej w cierpieniu, która niesie konsekwencje nie tylko dla niej samej, ale także dla rodziny, przyjaciół, sąsiadów czy specjalistów próbujących udzielić wsparcia.
Choć problem wciąż pozostaje ogromnym wyzwaniem, widać pierwsze sygnały pozytywnej. Najnowszy raport Biura do Spraw Zapobiegania Zachowaniom Samobójczym, oparty na danych Komendy Głównej Policji z lat 2020-2024, pokazuje, że w Polsce liczba samobójstw realnie się zmniejsza.[1] Czy to dowód, że profilaktyka, edukacja i rosnąca świadomość społeczna zaczynają przynosić efekty?
Tendencje ogólne
Każdego dnia w Polsce życie odbiera sobie średnio 13 osób – aż 11 z nich to mężczyźni, którzy targają się na życie niemal pięć razy częściej niż kobiety.
wciąż przytłaczającego wymiaru tych liczb, dane wskazują na korzystny kierunek zmian. W latach 2020-2024 całkowita liczba samobójstw spadła o 6,2%, z 5165 przypadków w 2020 do 4845 w 2024 roku. Co zauważalne, między rokiem 2023 a 2024 zaobserwowaliśmy najbardziej znaczący spadek od dekady – aż o 388 samobójstw mniej, co stanowi redukcję o 7,4%. W perspektywie dekady, od 2014 roku, liczba samobójstw zmniejszyła się o ponad jedną piątą (1320 mniej tragedii).
Problemy dzieci i młodzieży
Najbardziej budujące są dane dotyczące osób poniżej 19. roku życia. Po dramatycznym szczycie w 2022 roku (kiedy odnotowano 156 samobójstw, co najpewniej było efektem trudnego okresu pandemii COVID-19 i związanej z nią izolacji), nastąpiło wyraźne odwrócenie trendu.
Między rokiem 2023 a 2024 liczba samobójstw w tej grupie wiekowej spadła o 12,4%, co oznacza 18 mniej tragedii (ze 145 do 127 przypadków).
W porównaniu do 2022 roku spadek ten wynosi 18,6%, czyli 29 samobójstw mniej. To już drugi rok z rzędu, gdy w tej grupie wiekowej widoczna jest poprawa.
Dorośli i seniorzy
Pozytywne zmiany dotyczą także innych grup wiekowych.
Wśród osób w wieku 19–64 lata, po wcześniejszym niewielkim wzroście, rok 2024 przyniósł redukcję aż o 8,9% (363 mniej przypadków).
W grupie seniorów (65+) od 2020 roku notujemy spadek, który do 2024 roku wyniósł 7,9%, czyli 86 mniej samobójstw (z 1082 do 996).
Więcej zgłoszeń – czy to dobry znak?
Interesującym zjawiskiem, które często bywa błędnie interpretowane, jest wzrost liczby zgłaszanych prób samobójczych. W całej populacji liczba tych prób odnotowanych przez Policję wzrosła z 6842 w 2020 roku do 10135 w 2024 roku.
Wśród dzieci i młodzieży próby wzrosły z 737 w 2020 roku do 2054 w 2024, co oznacza 60 więcej prób niż w 2023 roku, ale co ważne, dynamika wzrostu wyraźnie się spowolniła.
Ten wzrost odczytywany jest jako pozytywny sygnał – świadczy o wzrastającej świadomości społecznej. Coraz częściej ktoś zauważa zagrożenie i reaguje, np. dzwoniąc pod numer alarmowy 112. Dzięki temu udaje się ratować życie i kierować osoby w kryzysie po profesjonalną pomoc.
Co stoi za poprawą?
Raport wskazuje na kilka kluczowych przyczyn, tj.:
- rozwój systemu zapobiegania zachowaniom samobójczym (m.in. Krajowy Program Zapobiegania Zachowaniom Samobójczym),
- nowy model psychiatrii dzieci i młodzieży,
- wzrost świadomości społecznej w zakresie pierwszej pomocy emocjonalnej,
- osłabienie negatywnych skutków pandemii COVID-19.
Mimo korzystnych tendencji wciąż widoczne są obszary wymagające szczególnej uwagi. Jednym z nich jest duża liczba prób samobójczych wśród dziewcząt. Eksperci ostrzegają też, że kryzysy społeczne – np. skutki powodzi w 2025 roku – mogą wpłynąć na dynamikę zachowań samobójczych w dotkniętych regionach.
Cały raport znajdziesz tutaj: zapobiegajmysamobojstwom.pl
