Autorzy ze Skandynawii w artykule prezentowanym na łamach Acta Psychiatrica Scandinavica ocenili, czy współczesne standardy postępowania w depresji uwzględniają jej chronobiologię.
Ostatnie lata przyniosły szersze rozumienie depresji i uwzględnienie w jej patomechanizmie mechanizmów związanych z rytmem snu i czuwania. Nie ogranicza się to wyłącznie, według autorów artykułu, do dobrze wyodrębnionej sezonowej choroby afektywnej. W mechanizm chronobiologii depresji wpisuje się oś melatoninowa i nowy lek przeciwdepresyjny-agomelatyna, która wywiera działanie melatoninergiczne.
Autorzy zwracają uwagę na fakt, że standardy opierają się na dość jednolitej definicji depresji i nie różnicują między jej podtypami, a także nie uwzględniają mechanizmów psychologicznych i osobowościowych. W związku z powyższym otrzymujemy standardowy schemat leczenia depresji oparty w większości o selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny lub serotoniny i noradrenaliny.
W artykule krytycznej analizie zogniskowanej na roli terapii chronobiologicznych poddano standardy amerykańskie, kanadyjskie, angielskie (American Psychiatric Association, Texas Medication Algorithm Project, National Institute for Health and Clinical Excellence, British Association for Psychopharmacology, Canadian Network for Mood and Anxiety Treatments).
W większości standardów wskazuje się na efektywność terapii świetlnej w leczeniu sezonowej choroby afektywnej, ale również w depresji niezwiązanej z porami roku. Skuteczność terapii świetlnej w tej pierwszej formie depresji jest większa, jednak i w zwykłej depresji odnotowano korzyści z tej metody leczenia, przy niskich kosztach oraz niewielkim ryzyku działań niepożądanych.
W standardach brytyjskich odniesiono się do terapii agomelatyną, umieszczając ją jako efektywny lek w terapii depresji, wskazując na korzystny profil działań niepożądanych. Kanadyjskie standardy wymieniły agomelatynę jako lek pierwszego rzutu. Obecna w badaniach klinicznych terapia deprywacją snu nie zyskała uznania w proponowanych schematach leczenia depresji.
Autorzy uważają, że standardy nie doceniają w chwili obecnej bardziej zróżnicowanego obrazu klinicznego i mechanizmów depresji, uciekając od szerszej klasyfikacji i leczenia opartego o mechanizmy chronobiologii, które są zaburzone u wielu pacjentów z depresją i nie są odpowiednio diagnozowane testami klinicznymi.
Opracowane na podstawie: Acta Psychiatrica Scandinavica / Wrzesień 2013
Marek Kowrach
S. Kuiper i wsp. Getting depression clinical practice guidelines right: time for change?, LINK: Acta Psychiatr Scand 2013:128 (Suppl. 444); 24
