W leczeniu depresji powszechnie uznanym problemem jest niestosowanie się pacjentów do zaleceń. Badania wskazują, że 30% chorych przerywa leczenie w pierwszym miesiącu a 45-60% w trakcie pierwszych 3 miesięcy. Wykazano, że przerwanie leczenia wiąże się ze zwiększoną chorobowością i śmiertelnością. Powody przerwania leczenia są różne: może to być stygmatyzacja zaburzeniem psychicznym, samowolna dyskontynacja leczenia z powodu poczucia poprawy czy też działania niepożądane leku. Z tych ostatnich największe znaczenie mają zaburzenia seksualne, przyrost masy ciała, niepokój, zaburzenia snu, nudności.
Przerwanie leczenia przeciwdepresyjnego może prowadzić do złożonych objawów somatycznych i psychicznych – zespołu odstawiennego (discontinuation reaction), który należy odróżniać od objawów abstynencyjnych w przypadku leków z potencjałem uzależniającym (withdrawal reaction). Zespół odstawienny najczęściej dotyczy leków trójcyklicznych i leków z grup SSRI (Selektywne Inhibitory Wychwytu Zwrotnego Serotoniny) i SNRI (Inhibitory Wychwytu Zwrotnego Serotoniny i Noradrenaliny) i występuje u około 20% przyjmujących te leki, w przypadku przerywania leczenia lub zbyt szybkiego zmniejszania dawki.
Zespół odstawienny objawia się najczęściej pod postacią z zawrotów głowy, nudności, bólu głowy, zaburzeń snu, obniżenia nastroju, szumu w uszach. Jego nasilenie może być różne, mogą występować tylko pojedyncze objawy. Najczęściej nasilenie jest łagodne ale w rzadkich przypadkach może wymagać hospitalizacji. Może tez trwać relatywnie krótko lub kilka nawet miesięcy i stanowić poważny problem zdrowotny.
Ważne jest, aby odróżniać zespół odstawienny od nawrotu depresji czy nowego epizodu depresji, chociaż objawy mogą być podobne. Charakterystyczne dla zespołu odstawiennego są objawy somatyczne przypominające grypę a w przypadku zaburzeń snu koszmary senne.
Za przyczyny wystąpienia zespołu odstawiennego uważa się nagłe zmiany funkcji serotoninergicznej, a leki o wpływie na przewodnictwo serotoninergiczne mają największe ryzyko jego wystąpienia. Tym tłumaczy się niskie ryzyko przy leczeniu lekiem, który zwiększa uwalnianie noradrenaliny i dopaminy, szczególnie w korze czołowej i nie ma wpływu na zewnątrzkomórkowe stężenia serotoniny.
Opracowane na podstawie: Internet / Sierpień 2014
Marcin Sokołowski
Brian H. Harvey1, Francois N. Slabbert. New insights on the antidepressant discontinuation syndrome, LINK: Hum Psychopharmacol. 2014 online
