Od lat pięćdziesiątych ubiegłego stulecia obserwuje się spadek odsetka osób palących w Australii i innych krajach rozwiniętych. Obecnie palenie tytoniu i niski odsetek rzucających nałóg w znacznej mierze dotyczy osób z powszechnie występującymi problemami zdrowia psychicznego, takimi jak: lęk, depresja, uzależnienie od alkoholu lub innych substancji oraz osob z niekorzystną sytuacją socjoekonomiczną (np. niskim dochodem czy poziomem wykształcenia).
Oszacowano, że jedna trzecia dorosłych palaczy w Australii i USA cierpi z powodu lęku, depresji lub jest uzależniona od alkoholu czy innych substancji. Pomimo zbliżonego poziomu chęci zerwania z nałogiem, podejmowanych prób rzucenia palenia i podobnego dostępu do terapii wspomagających proces rzucania palenia, osoby z zaburzenia psychicznymi w porównaniu z innymi palaczami rzadziej zaprzestają palenia tytoniu, średnio palą dłużej i w rezultacie charakteryzują się wyższą chorobowością oraz śmiertelnością.
Nie wiadomo, w jakim zakresie zaburzenia psychiczne oraz czynniki socjoekonomiczne oddziałują addytywnie na zachowania związane z paleniem tytoniu. Na podstawie danych z Australijskiego Narodowego Badania Zdrowia Psychicznego i Dobrego Samopoczucia (ang. Australian National Survey of Mental Health and Wellbeing) 2007 badano relacje pomiędzy chorobą psychiczną, statusem socjoekonomicznym a paleniem tytoniu i rzucaniem nałogu.
Zarówno występowanie choroby psychicznej, jak i czynniki socjoekonomiczne były niezależnie od siebie związane z paleniem papierosów oraz niższym prawdopodobieństwem rzucenia palenia, przy czym obserwowano zależność między paleniem i stanem zdrowia psychicznego dla podgrup o ustalonych wartościach zmiennych socjoekonomicznych i vice versa.
Wywiad w kierunku zaburzenia psychicznego w ciągu 12 miesięcy poprzedzających badanie był najczęściej występującym (20% populacji) czynnikiem silnie związanym z paleniem (iloraz szans 2,43; 95%CI: 1,97-3,01) i niższym prawdopodobieństwem rzucenia palenia (ryzyko względne 0,77; 95%CI: 0,65-0,91).
Podsumowując, relacji pomiędzy paleniem tytoniu a występowaniem chorób psychicznych nie można wyjaśnić związkiem pomiędzy zaburzeniami psychicznym i sytuacją socjoekonomiczną chorego. Praktyczne wykorzystanie wiedzy na ten temat mogłoby zwiększyć szanse powodzenia interwencji antynikotynowych w populacjach, które dotychczas najmniej skorzystały z takich działań.
Opracowane na podstawie: Internet / 11 maja 2013
Ewa Kowalik
David Lawrence i wsp . Smoking, mental illness and socioeconomic disadvantage: analysis of the Australian National Survey of Mental Health and Wellbeing , LINK: BMC Public Health 2013;13:462 (dostepny pełen tekst)
