Palenie tytoniu często współwystępuje z zaburzeniami lękowymi i depresyjnymi. Co więcej, są dowody, że interwencje przeciwnikotynowe są mniej skuteczne u osób z zaburzeniami psychicznymi. Dane od 2004 roku z USA wskazują, że wskaźniki populacyjne dotyczące palenia zmniejszają się wolniej u osób z zespołami lękowymi. Mając na uwadze społeczne obciążenia związane zarówno z paleniem, jak i z zaburzeniami lękowymi i depresyjnymi, poznanie tej zależności może mieć bardzo duże znaczenie praktyczne.
Określenie przyczynowości tego związku na podstawie badań obserwacyjnych jest trudne z powodu czynników zakłócających. Istnieją czynniki wspólne dla palenia, lęku i depresji, jak np. nadużywanie alkoholu, czynniki socjoekonomiczne, wykluczenie, niski stopień edukacji, które trudno w całości uwzględnić w analizie. W dodatku, ewentualna przyczynowość może być dwustronna. Badania prospektywne wskazują, że objawy depresji wiążą się ze zwiększonym prawdopodobieństwem rozpoczęcia palenia. Z kolei zaprzestanie palenia może w krótkiej perspektywie nasilać objawy depresji – jest to zgodne z popularnym sądem, że palenie redukuje lęk i obniżony nastrój (hipoteza samoleczenia). Z drugiej strony, coraz więcej doniesień sugeruje, że palenie przyczynia się do rozwoju zaburzeń psychicznych i że zaprzestanie palenia poprawia zdrowie psychiczne.
Autorzy badali tę możliwą przyczynowość w meta-analizie za pomocą randomizacji mendlowskiej uznając wariant genetyczny rs16969968/rs1051730 za wskaźnik korespondujący z nasileniem nałogu u osób palących. Analizowano dane osób palących aktualnie (32028), palących w przeszłości (37428) oraz nigdy nie palących (58176) z 25 badań w ramach projektu Consortium for Causal Analysis Research in Tobacco and Alcohol (CARTA).
Palący aktualnie mieli 1.85 – krotnie większe ryzyko depresji (95% CI 1.65 do 2.07), 1.71 – krotnie większe ryzyko zespołów lękowych (95% CI 1.54 do 1.90) i 1.69 – krotnie większe ryzyko stresu psychicznego (psychological distress) (95% CI 1.56 do 1.83) niż nigdy nie palący. U osób palących w przeszłości wskaźniki ryzyka też były wyższe (1.17 – 1.23).
Stwierdzono pozytywną korelację pomiędzy nasileniem nałogu z zaburzeniami psychicznymi ale w randomizacji mendlowskiej nie stwierdzono związku zaburzeń psychicznych z allelem rs16969968/rs1051730, co sugeruje brak bezpośredniego związku przyczynowego pomiędzy nasileniem palenia a rozwojem depresji zaburzeń lękowych.
Opracowane na podstawie: BMJ / 7 października 2014
Marcin Sokołowski
Amy E Taylor. Investigating the possible causal association of smoking with depression and anxiety usingMendelian randomisation meta-analysis: the CARTA consortium, LINK: BMJ Open2014;4:e006141 (dostepny pełen tekst)
