Zdolności poznawcze, czyli wszystkie umiejętności, które pozwalają nam poznawać otoczenie i tworzyć w umyśle jego obraz – ulegają osłabieniu wraz z postępującym procesem starzenia się. Niektórzy specjaliści są zdania, że aktywność fizyczna może opóźniać ten proces, a także zmniejszać częstość demencji, czyli obniżenia sprawności umysłowej.
Wysiłek fizyczny ma korzystny wpływ na proces powstawania nowych komórek nerwowych (neurogenezę) oraz tworzenie nowych naczyń krwionośnych (angiogenezę), a co za tym idzie na zwiększenie plastyczności mózgu oraz poprawę jakości połączeń nerwowych.
Jednak dotychczasowe wyniki prac badawczych w tym zakresie były niejednoznaczne ponieważ naukowcy napotykali na szereg ograniczeń dotyczących kryteriów oceny np. uwzględnianie tylko jednego rodzaju aktywności (np. wysiłek aerobowy), a także niedostateczne dane na temat czasu, intensywności i częstości wysiłku.
W ostatnim czasie w piśmie British Journal of Sports Medicine ukazała się nowa praca naukowa poświęcona temu zagadnieniu. Przedstawiono w niej przegląd oraz analizę 39 badań z różnych baz medycznych, w tym: Medline (PubMed), EMBASE (Scopus), PsychINFO and CENTRAL (Cochrane).
Opis prac badawczej
Do analizy włączono tylko losowo wybrane, kontrolowane badania nad nadzorowanymi programami ćwiczeń fizycznych trwających co najmniej 4 tygodnie, które były przeznaczone dla osób w wieku powyżej 50 lat.
Oceniano wpływ ćwiczeń aerobowych, siłowych, mieszanych, a także tai chi i jogi, na
- czynności poznawcze ogółem
- oraz na takie funkcje jak:
- uwaga,
- funkcje wykonawcze,
- pamięć i pamięć robocza (working memory), czyli zdolność ludzkiego umysłu do przechowywania, magazynowania i odtwarzania informacji o zdobytych doświadczeniach.
Badane programy ćwiczeń podzielono na krótko- (4-12), średnio- (13-26) i długookresowe (>26 tygodni), a częstość ćwiczeń podzielono na małą (≤2), średnią (3-4) i dużą (5-7 razy w tygodniu).
Wyniki powyższych badań wykazały, że wysiłek fizyczny u osób w wieku powyżej 50 lat ma korzystny wpływ na funkcje poznawcze niezależnie od ich stanu pierwotnego. Wskazano także, iż ćwiczenia aerobowe i siłowe mają podobny, korzystny efekt, a ich połączenie może tylko zwiększyć odczuwane korzyści.
Pomimo niewielkiej ilości badań dotyczących oddziaływania tai chi stwierdzono, iż efekt ćwiczeń również był korzystny, co jest istotnym wnioskiem z prowadzonej obserwacji, szczególnie gdy weźmiemy pod uwagę fakt, że ten rodzaj aktywności może być wykorzystywany przez osoby z ograniczeniami funkcjonalnymi.
Analiza wykazała także, że korzyści przyniosły sesje ćwiczeń trwające 45-60 min, włączając rozgrzewkę i ćwiczenia uspokajające na zakończenie, o intensywności umiarkowanej i dużej, o każdej ocenianej częstości i przy każdej długości programu.
Zdaniem autorów przytoczona analiza dostarcza dowodów korzystnego wpływu ćwiczeń fizycznych na funkcje poznawcze u osób powyżej 50 roku życia i zachęca do zalecania pacjentom wysiłku zarówno aerobowego, jak i siłowego, o co najmniej umiarkowanej intensywności oraz podejmowania go, tak często, jak jest to tylko możliwe.
Opracowano na podstawie: British Journal of Sports Medicine, 25 kwietnia 2017
